AM - Tiomáin ó bhaile go Bré.
Eolas ar Ceann Bhré: Tá cáil ar Chontae Chill Mhantáin mar gheall ar a chonairí siúlóide agus tá cosán an chósta ó Bhré go dtí na Clocha Liatha ar cheann de na cinn is fearr. Síneann an tsiúlóid aille 7km gar don iarnród ó Bhaile Átha Cliath go Loch Garman, a tógadh le linn an 19ú haois. Thóg na hoibrithe iarnróid an cosán chun uirlisí agus ábhair a iompar chuig an iarnród thíos fúthu, ach chruthaigh siad ceann de na siúlóidí aille is áille ar an gcósta thoir freisin. Más fearr leat gan siúl ar ais go Bré, is féidir leat an traein a thógáil ó na Clocha Liatha.
De rogha air sin, tóg an cosán ó Bré go barr Cheann Bhré chun radhairc lánléargais a fháil ar Bhré, ar Chill Mhantáin Thoir Thuaidh agus ar Chuan Bhaile Átha Cliath, chomh maith leis na sléibhte in aice láimhe ar a dtugtar Ó Cualann agus Giolaspar.
Seoladh agus páirceáil: Íoc agus taispeáin ar Bhóthar na Trá ar an taobh thall den Star and Leisure Casino. Nó is féidir leat páirceáil ag Carrchlós na Siúlóide Cois Aille, Páirc an Ráithín, An Chúirt Nua, Bré, Co. Chill Mhantáin – carrchlós íoc agus taispeáin é seo freisin.
PM – Tiomáin go dtí Black Castle.
Seoladh: Black Castle, An Ché Theas, Tailte na Corparáide, Co. Chill Mhantáin
Eolas ar an Black Castle: Seasann fothracha Black Castle ar cheann tíre creagach agus aghaidh aige ar Bhaile agus ar cósta thuaidh Chill Mhantáin. Is caisleán eile an Black Castle a bhfuil stair shuaite aige. Tógadh é timpeall na bliana 1176 tar éis ionradh na Normannach agus is minic a rinne na taoisigh áitiúla é a ionsaí, go mór mór taoisigh mhuintir Uí Thuathail agus Uí Bhroinn. Loisc muintir Uí Bhroinn é in 1295 agus in 1315. Bhí an caisleán fós ina sheasamh go dtí thart ar 1645, nuair a ionsaíodh arís é agus leagadh é faoi dheireadh.
Moltar sos a ghlacadh chun lón a ithe ar do bhealach go dtí an Black Castle: Firehouse Bakery and Café
Seoladh: Old Delgany Inn, Deilgne, Co. Chill Mhantáin, A63 T285
Eolas: bácús ceardaithe agus caifé a sholáthraíonn cheapairí baile, anraithí, píotsaí agus arán leathan de chineálacha éagsúla.
*Coinnigh d'admhálacha, le do thoil*
Thar oíche @ BrookLodge & Macreddin Village
Seoladh: Maigh Chríodáin Thoir, Sráidbhaile Mhaigh Chríodáin, Co. Chill Mhantáin, Y14 A362
Eolas: teach tuaithe atá ina óstán sómasach is ea é atá suite i sráidbhaile álainn Mhaigh Chríodáin agus tuath iontach Chill Mhantáin thart timpeall air.
Seiceáil isteach: 16:00
Seiceáil amach: 11:00
8:45pm Dinnéar: La Taverna Armento, BrookLodge & Sráidbhaile Mhaigh Chríodáin
Eolas: Tá biachlár iomlán Dheisceart ag na hIodáile ag La Taverna Armento atá bunaithe ar na bianna iontacha atá ar fáil ón tuath mórthimpeall Sráidbhaile Armento i gCúige Basilicata.
Bain sult as béile trí chúrsa agus alcól le do bhia más maith leat deoch. Glanfaimid do bhille.
AM
Tiomáin ó BrookLodge go Cuan an Bhriotáis (35 nóiméad)
Seoladh: Carrchlós Chuan an Bhriotáis, An Briotás, Co. Chill Mhantáin.
Bí cinnte go mbeidh sóinseáil agat don charrchlós.
Eolas ar Cuan an Bhriotáis: Ceaptar go bhfuil sé ar cheann de na tránna is fearr ar an gcósta thoir agus meastar gurbh é Cuan an Bhriotáis, an chéad áit ar tháinig Naomh Pádraig i dtír in Éirinn. Níl aon cheann tíre chun cur isteach ar rithim mhín na dtonnta ag briseadh ar an ngaineamh agus tá an stráice 5km seo foirfe do shnámh, seoltóireacht agus siúl. Is é Cuan an Bhriotáis áit súgartha an dúlra do leanaí, ar feadh sé seachtaine an tsamhraidh, nuair is féidir leo dul ag rásaíocht trí na dumhcha agus teacht amach díreach ar an trá. Ach den chuid eile den bhliain, áit iontach í an trá le bheith i d’aonar agus machnamh a dhéanamh mar mhanach.
Tiomáin ó Chuan an Bhriotais go Trá Churrach Cló (55 nóiméad)
Seoladh: Cúil Raithní, Currach Cló, Co. Loch Garman
Páirceáil: Tá páirceáil saor in aisce le fáil cois trá
Eolas ar Thrá Churrach Cló: Trá í seo a bhfuil Gradam an Bhrait Ghoirm buaite aici agus síneann sí níos mó ná 11km ó Rinn Rámhann go Ballyconigar, gar don Abhainn Dubh. Tá clú agus cáil ar an áit as an ngaineamh bog atá ann, agus meallann na dumhcha fairsinge agus an brat mhuiríneach orthu an fiadhúlra agus cuairteoirí agus bíonn an-áthas ar leanaí agus iad ag rolladh anuas le fána! Bhí Trá Currach Cló cosúil le Thrá Omaha sa Normainn agus úsáideadh í chun na radhairc tosaigh de 'Saving Private Ryan' a scannánú.
PM
Tiomáin ó Thrá Currach Cló go hInis Córthaidh (30 nóiméad)
Seoladh: Cnoc an Chaisleáin, Inis Córthaidh, Co. Loch Garman
Páirceáil: níl aon pháirceáil ar fáil ag Caisleán Inis Córthaidh, ach tá go leor carrchlós poiblí i roinnt áiteanna ar an mbaile ach caithfear íoc astu. Tá páirceáil saor in aisce do charranna agus cóistí ag Ionad Náisiúnta Éirí Amach 1798, Y21 PY03 (Ní thógann sé ach 9 nóiméad siúil uaidh go dtí an caisleán).
Stad lóin molta (5 nóiméad siúil ó Chaisleán Inis Córthaidh): The Wilds
*Coinnigh d'admhálacha, le do thoil*
Seoladh: 23 Sráid Uaiféir, Inis Córthaidh, Co. Loch Garman, Y21 K702
Eolas: caifé a bhuaigh duaiseanna agus ina sholáthraítear caife ceardaí, tae scaoilte gan málaí, cácaí bácáilte sa bhaile agus biachlár séasúrach lóin.
Eolas ar Caisleán Inis Córthaidh: *caith masc aghaidhe i rith do chuairte*
Ní bréag a rá go raibh stair chorraitheach ag Caisleán Inis Córthaidh.
Thóg muintir de Priondragás bhí ina Normánaigh an caisleán ar dtús i 1190 agus bhí siad ina gcónaí ann go réasúnta síochánta ar feadh timpeall 200 bliain. Ina dhiaidh sin, tarraingíodh anuas an cheist an-chonspóideach maidir le cé ar leis an caisleán, agus ba mhinic a réitíodh í le lámh láidir. Ghabh na hÉireannaigh é i 1375, athghabh na Sasanaigh é i 1536, dhóigh na hÉireannaigh é i 1569, thug an Bhanríon Eilís mar bhronntanas é i 1589, géilleadh do Chromail é i 1649 agus úsáideadh mar phríosún é le linn Éirí Amach 1798. Tá Músaem Chontae Loch Garman anois ann.
Thar oíche @ Óstán Riverside Park
Seoladh: An Phromanáid, Inis Córthaidh, Co. Loch Garman, Y21 T2F4
Eolas: Tá an tÓstán 4 réalta Riverside Park i Loch Garman, suite ar bhruach na Sláine i mbaile pictiúrtha Inis Córthaidh agus radharc anuas air ó Chaisleán Inis Córthaidh.
Seiceáil isteach: 16:00
Seiceáil amach: 11:00
Dinnéar 8pm: Bialann The Moorings, Óstán Riverside Park
Eolas: Úsáidtear táirgí a fhaightear go háitiúil i Loch Garman agus tá radhairc anuas uaidh ar Abhainn na Sláine.
Bain sult as béile trí chúrsa agus alcól le do bhia más maith leat deoch. Glanfaimid do bhille.
AM
Tiomáin ó Óstán Riverside Park go Cathair Phort Láirge (1 uair an chloig)
Seoladh agus roghanna páirceála: Carrchlós Shráid an Mhalartáin, Sráid an Mhalartáin, Port Láirge, X91 VK09, Éire, tá neart carrchlós thart timpeall i gCathair Phort Láirge mar sin roghnaigh cibé ceann acu is éasca.
Tabhair cuairt ar Triantán Lochlannach Phort Láirge
Eolas: Ní féidir a shéanadh gur mealladh go hÉirinn iad chun na mainistreacha saibhre a ionsaí, ach bhí i bhfad níos mó i gceist leo ná laochra fiáine ag creachadh rompu. Shocraigh siad síos anseo, rinne siad comhghuaillíochtaí agus bhunaigh siad bealaí trádála - agus mhúnlaigh siad scéal na hÉireann. Tháinig cabhlach mór ionróirí i dtír sa bhliain 914 san áit a dtugaimid Cathair Phort Láirge air anois. Cuid de limistéar cultúrtha agus oidhreachta na cathrach is ea Triantán Lochlannach Phort Láirge, agus cuimsíonn sé an áit a raibh an lonnaíocht bhunaidh acu. Deirtear go bhfuil '1,000 bliain den stair laistigh de 1,000 coiscéim uait', mar aon le trí mhúsaem a léiríonn stair na Lochlannach, na Meánaoiseanna agus Ré Sheoirseach na cathrach.
Áit mholta don lón: The Granary Cafe
Seoladh: Sráid Hanover, Cathair Phort Láirge (5 nóiméad siúil ón Triantán Lochlannach)
Eolas: I gcroílár Chathair Phort Láirge, tá an Granary suite i stóras álainn arbhair a tógadh cois na céibhe sa bhliain 1870. Úsáideann siad comhábhair úra séasúracha ó foinsí áitiúla. Tá raon sailéad, ceapairí, príomhchúrsaí agus milseoga acu.
*Coinnigh d'admhálacha, le do thoil*
PM
Tiomáin ó Chathair Phort Láirge le bualadh le Marie, Garraíodóir Mara ag 2:30 (turas 26 nóiméad, mholfaimid duit Port Láirge a fhágáil díreach roimh 2pm)
Seoladh: Trá Bhun Abha, Cósta an Chopair – páirceáil ag Carrchlós na Trá: R675, Co. Phort Láirge
Eolas faoin nGarraíodóir Farraige: Tá Marie Power ag reáchtáil ceardlanna feamainne agus imeachtaí fiadhúlra go deonach le roinnt blianta anuas. Reáchtálann sí ceardlanna go rialta anois. Insíonn sí do dhaoine faoi dhul ar lorg bia fhiáin agus feamainní agus agus iad a chócaráil, agus faoin ngréasán éiceolaíoch níos leithne ar an gcladach creagach agus bealaí inbhuanaithe le bia a bhailiú.
Fón póca Mharie: 086 8124275
Glacfaidh tú páirt sa Cheardlann Go Wild with Seaweed: 2 uair an chloig de chuardach le Marie ar Thrá Bhun Abha áit a mbeidh tú ag foghlaim faoin bhfeamainn agus conas do chuid féin a chócaráil nó a ithe.
Tábhachtach: gléas tú féin don aimsir le do thoil (éadaí teo srl.), beidh coisbheart uiscedhíonach uait freisin – buataisí rubair nó seanbhuataisí siúil nó seanbhróga reatha.
Tiomáin ó Thrá Bhun Abha go dtí an Cliff House Hotel (1 uair 5 nóiméad)
Thar oíche @ Cliff House Hotel
Seoladh: Middle Road, An Díseart, Aird Mhór, Co. Phort Láirge, P36 DK38
Eolas: óstán sócúil cúig réalta faoi úinéireacht phríobháideach a mheastar a bheith ar cheann de na hóstáin bheaga sócúla is fearr in Éirinn.
Seiceáil isteach: 16:00
Seiceáil amach: 12:00
8pm Dinnéar i mBialann The House san Cliff House Hotel
Eolas: Cócaireacht na hÉireann a bhfuil réalta Michelin buaite acu. Bain sult as biachlár blaiste ocht gcúrsa. Glanfaimid do bhille.
AM
Tabhair cuairt ar Naomh Déaglán agus Aird Mhór agus féadfaidh tú dul ar shiúlóid roghnach
Eolas: Tháinig Naomh Déaglán ar shráidbhaile Aird Mhór sa 5ú haois - deirtear gur threoraigh cloch a bhí ag snámh ar na tonnta ann é agus bhunaigh sé mainistir ansin. Is iad fothracha na mainistreach an lonnaíocht Chríostaí is sine in Éirinn. Tá roinnt iarsmaí dá chathair mhainistreach le fáil fós.
Tá aireagal ón 8ú haois ann ina gcreidtear go bhfuil an naomh curtha agus cloigtheach ón 12ú haois atá 29m ar airde agus a bhí ina ionad dhídine freisin. Tá ardeaglais ón 12ú haois ann freisin ina bhfuil stuara Rómhánúil agus figiúirí ann a léiríonn radhairc ón Sean-Tiomna agus ón Nua-Thiomna - rud an-neamhghnách in Éirinn. Laistigh den ardeaglais tá dhá chloch Ogham ar a bhfuil scríbhinn sa bhfoirm scríbhneoireachta is luaithe in Éirinn.
Is fiú go mór dul ar an tsiúlóid aille 4km a thosaíonn agus a chríochnaíonn sa sráidbhaile chun cuairt a thabhairt ar Thobar Naomh Déagláin, áit a dtagadh oilithrigh ar feadh na gcéadta bliain chun ómós a thabhairt dó ar a lá fhéile, an 24 Iúil.
Roghnach: Ar do bhealach abhaile, tiomáin ón Aird Mhór go Carrchlós Loch Coumshingan (42 nóiméad).
Seoladh: Carrchlós Loch Coumshingaun, An Coitín, Co. Phort Láirge
Eolas faoi Coumshingaun: Tá Coumshingaun ar cheann de na samplaí is fearr de choire nó cum san Eoraip, agus is é sin an sainchomhartha is so-aitheanta i Sléibhte an Chomaraigh. Is éard is coire ann ná cuas cosúil le cathaoir uilleach a fhaightear ar thaobh sléibhe, san áit ar chruthaíodh oighearshruth.
Más mian leat, is féidir leat Siúlóid Lúb Coumshingaun a dhéanamh, bealach measartha 7.5km timpeall ar dhroim agus ardchlár an amfaitéatair nádúrtha seo, óna bhfaighidh tú radhairc iontacha ar an loch dorcha 365m thíos uait. Nuair a bhíonn an lá go breá, is féidir leat breathnú uait chomh fada le Droichead na Siúire i gCathair Phort Láirge agus Rinn Duáin i gContae Loch Garman.
Bhí ceangal láidir ag an bhfoghlaí bóthair, William Crotty, leis an gceantar seo san 18ú haois, agus é ar a choimeád sna pluaiseanna anseo. Bhí droch-chríoch aige, áfach. Gabhadh faoi dheireadh é, cuireadh ar a thriail é agus crochadh é; cuireadh a cheann ar spíce lasmuigh de phríosún an chontae mar rabhadh. Má bhíonn am agat, is féidir leat a thaisce a lorg ag an loch agus san uaimh a bhfuil a ainm uirthi.